Je rol als OR lid = pet op, pet af

Elk mens vervult diverse rollen in het leven. In de privésfeer valt te denken aan rollen als vader/moeder, broer/ zus, buurman/vrouw, vrijwilliger bij de voetbalclub enz. enz. Op het werk is het vaak niet anders. Ook daar vervul je diverse rollen: werknemer, bhv-er, notulist, tijdbewaker, de kritische denker of juist de creatieveling. Ben je lid van de ondernemingsraad dan komt daar nog een rol bij: die van OR-lid.

Rolverwarring bij OR-leden

Het vervullen van verschillende rollen wordt ingewikkeld wanneer deze rollen door elkaar heen gaan lopen. Er ontstaat verwarring. Bij jezelf en in ieder geval ook in je omgeving. Welke pet heeft deze persoon nu op? Zeker als OR-lid is het belangrijk om helder te hebben welk gedrag bij welke rol/pet hoort. Dit kan soms pittig zijn. Je rol als OR-lid is namelijk echt anders dan de rol die je doorgaans hebt als werknemer. Een andere rol dus terwijl jij als persoon niet verandert en je omgeving ook niet. In dit artikel geven we je een paar aandachtspunten die je kunnen helpen om nog meer bewust te worden van je OR-rol.

Zonder last of ruggenspraak

Als OR-lid ben je (ideaal gezien) gekozen door je collega’s om deze rol uit te oefenen. Je vervult deze rol dus vooral namens je collega’s en niet op eigen titel. Tegelijkertijd hebben je collega’s je het mandaat gegeven om namens hen in gesprek te zijn met de bestuurder. En ook om als ondernemingsraad autonoom tot een oordeel te komen over bijvoorbeeld een voorgenomen besluit. De OR maakt daarbij een afweging tussen de diverse belangen. Dit kan soms voor gefronste wenkbrauwen zorgen bij je collega’s. “Hoe kun jij als OR-lid nu positief zijn over de reorganisatie op onze afdeling? “ Zie hier de rolverwarring. In de rol van medewerker van de afdeling zit je wellicht ook niet te wachten op een ontslagronde en gedwongen vertrek van naaste collega’s. Maar met je OR-pet op heb je een bredere belangenafweging te maken. De OR kijkt immers naar zowel het organisatiebelang als het (brede) werknemersbelang. Als OR-lid kijk je dus niet alleen naar het belang van jouw afdeling maar wordt je geacht naar het belang van alle medewerkers van de organisatie te handelen. Vanuit zo’n perspectief bekeken kan zo’n reorganisatie een juist besluit zijn om werkgelegenheid op de lange termijn te garanderen. Zeker bij zulke ingrijpende besluiten kan het wisselen van rol ingewikkeld zijn. Zowel voor jou als OR-lid maar zeker ook voor je omgeving. Wat helpt is om steeds te benoemen met welke pet op je spreekt. Dit geeft helderheid aan zowel jezelf als aan je omgeving. Voor je collega’s is het dan beter te begrijpen vanuit welk perspectief (rol) je tot een besluit bent gekomen.

Geen hiërarchie in de medezeggenschap

Het bewustzijn van je rol als OR-lid is ook belangrijk tijdens het overleg met de bestuurder. Met welke pet op ben je met hem/haar in gesprek? Loop je binnen om iets te bespreken vanuit je eigen functie? Of kom je langs met je OR-pet op? Ook in dit soort situaties kan het nooit kwaad om even expliciet te benoemen vanuit welke rol je handelt.
Waarom spreken in de medezeggenschap trouwens steeds over ‘de bestuurder’? Weinig bestuurders zullen deze titel immers op hun visitekaartje hebben staan. Vaak is de officiële functienaam CEO, directeur, vestigingsmanager enz. Waarom dan toch steeds dat woord bestuurder? Juist om duidelijk te maken dat zowel de bestuurder als de OR-leden een andere rol hebben dan dat zij doorgaans vervullen. Het belangrijkste verschil is het wegvallen van de hiërarchie. Bestuurder en OR zijn gelijkwaardige gesprekspartners. Waar de bestuurder normaal gesproken (in zijn rol van directeur) jouw leidinggevende is, valt dit hiërarchische verschil weg op het moment dat jullie in het kader van de medezeggenschap bij elkaar zijn. Het hangt af van de relatie die je met elkaar hebt in hoeverre dit ook daadwerkelijk zo voelt. Gelukkig zijn er vele ondernemingsraden die op basis van gelijkwaardigheid een zinnige dialoog hebben met hun bestuurder. En wanneer je dit niet zo ervaart, juist dan is het belangrijk om weer even bewust te worden van je OR-pet én de ‘bestuurderspet’ van je directeur. Deze mindset is nodig om de regie weer terug te pakken en van een volgende positie naar een gelijkwaardige positie te komen.

Bewust je OR-pet opzetten

Een belangrijke functie van de ondernemingsraad is om goed zicht te hebben op wat er speelt onder de collega’s. Wat leeft er? Waar maakt men zich druk over? Signalen die doorgaans makkelijker op te pikken zijn voor een ondernemingsraad dan voor een directie. Belangrijk dus om als OR je voelsprieten uit te hebben staan. Dat gaat deels automatisch omdat je zelf gewoon onderdeel bent van een afdeling of een team. Tegelijkertijd loont het de moeite om eens expliciet die OR-pet op te zetten. Tijdens de lunch, de koffiepauze of een ander geschikt moment. Je kunt zo zonder veel moeite ophalen hoe je collega’s over een bepaald onderwerp denken. Bijkomend voordeel: je werkt daarmee direct aan het verbeteren van de zichtbaarheid van de OR. Petje op of af

Kortom: als OR-lid is het belangrijk je te realiseren dat je een rol vervult die echt verschilt van wat je normaal gesproken doet binnen je organisatie. In de rol van OR-lid handel of denk je soms anders dan je zou doen vanuit je reguliere rol. Het is goed om te beseffen wat de rol van OR-lid van je vraagt. Daarnaast helpt het om je steeds af te vragen: ‘vanuit welke rol handel ik nu?’. Zeg ik dit als OR-lid of gewoon als mezelf? Wees bewust van de pet die je op hebt en zet eens bewust een bepaald petje op of af!