Invloed OR in internationale context? Meer dan je denkt!

Stel je voor; een in Nederland gevestigd bedrijf is in buitenlandse handen en alle belangrijke beslissingen worden op het internationale hoofdkantoor genomen. De Nederlandse OR, vol expats, weet ook niet precies hoe hier mee om te gaan. Het lijkt een recept voor Babylonische spraakverwarring.

De Bestuurder moet volgens de WOR voor alle belangrijke zaken op het gebied van organisatie, financiën en/of personeel advies dan wel instemming vragen aan de OR, maar ja, gebeurt dat ook?  Wat als de Bestuurder in Nederland aangeeft aan de OR dat hij of zij geen enkele invloed kan uitoefenen op die ‘internationale besluiten’? Wat als de Nederlandse vestiging feitelijk geen bestuurder heeft, maar wordt aangestuurd door managers in een ander land die op hun beurt weer rapporteren aan het hoofdkantoor? Staat de OR dan letterlijk buitenspel? Zeker niet!

Wat de OR wél aan invloed kan hebben

Spoiler alert: in de WOR staat niets over de rechten en plichten van de OR met een buitenlandse eigenaar. Wel is er in de afgelopen decennia behoorlijk wat jurisprudentie ontstaan op dit gebied. Bij de diverse rechterlijke uitspraken valt op, dat de rechter in eerste instantie kijkt naar de vraag in hoeverre een Nederlandse Bestuurder wel degelijk invloed heeft op alle ‘internationale’ voorgenomen besluiten. Is hij of zij bijvoorbeeld ook lid van het internationale managementteam? Wordt deze Bestuurder op enige wijze betrokken in het internationale besluitvormingsproces? Als het antwoord hierop met ‘ja’ kan worden beantwoord, valt de term ‘toerekening’ al snel. Dat betekent dat de voorgenomen besluiten kunnen worden toegerekend aan de betreffende Nederlandse Bestuurder en dat de OR van hem/haar een adviesverzoek dient te krijgen bij iedere belangrijke organisatorisch/financiële wijziging. Hierbij gelden overigens ook alle andere rechten, zoals artikel 24 overleg, informatierecht en meer.

Let op; indien de Bestuurder dit niet van plan is kan de OR ook ongevraagd advies geven en dient de Bestuurder op dezelfde wijze mee te werken met de OR als het gaat om het verschaffen van informatie en de beantwoording van vragen van de OR over het voorgenomen besluit.

Ook kan er sprake zijn van een situatie waarin de Nederlandse Bestuurder op geen enkele wijze betrokken is bij de besluitvorming vanuit het internationale hoofdkantoor, terwijl die besluiten wel degelijk een belangrijke impact hebben op de Nederlandse vestiging. In dat geval wordt gesproken van ‘mede-ondernemerschap’ en wordt het internationale hoofdkantoor gezien als de entiteit die de Nederlandse vestiging als het ware ‘in stand houdt’. In die situatie is het aan de OR om rechtstreeks aan het internationale hoofdkantoor kenbaar te maken dat voor alle belangrijke wijzigingen die een impact hebben op de Nederlandse vestiging, advies van de OR moet worden gevraagd. Dat was bijvoorbeeld het geval bij een bedrijf met een Nederlandse vestiging en het hoofdkantoor in het Midden-Oosten. De Nederlandse Bestuurder gaf aan ‘niets te kunnen doen aan de besluiten vanuit het hoofdkantoor’. De betreffende OR schreef daarop, met medeweten van de Bestuurder, een brief aan ‘HQ’ om aan te geven dat vanaf dat moment geen enkele belangrijke wijziging zou kunnen worden ingevoerd, indien dat volgens de WOR advies- dan wel instemmingsplichtig was. Dat was voor het hoofdkantoor wel degelijk aanleiding om de OR voortaan tijdig te betrekken bij voorgenomen besluiten, iets wat voorheen als ondenkbaar werd bestempeld. Hetzelfde geldt feitelijk voor alle belangrijke wijzigingen inzake personeelsbeleid, maar daarbij moet worden aangetekend dat daar minder jurisprudentie over bestaat. Hier heeft de OR nog een weg te bewandelen als het gaat om het verkrijgen van invloed op de besluitvorming.

Kortom; een OR in een internationale context kan wel degelijk invloed uitoefenen op besluitvorming die zijn oorsprong vindt op een buitenlands hoofdkantoor. De hamvraag is dan vooral of de Nederlandse Bestuurder al dan niet invloed heeft kunnen uitoefenen op die voorgenomen besluiten. Het is in de praktijk verstandig voor een OR om sowieso ook een directe lijn met het hoofdkantoor te onderhouden, zodat zij nadrukkelijk weten van het feit dat er een Nederlandse OR bestaat en dat die bij wet betrokken dienen te worden bij belangrijke zaken. Idealiter zie je leden van een internationaal managementteam dan ook aanschuiven bij het tweejaarlijkse Artikel 24 Overleg. Dat overleg leent zich bij uitstek voor het maken van afspraken tussen de (internationale) Bestuurder en OR over de betrokkenheid bij toekomstige voorgenomen besluiten. Ook is het verstandig om als OR af te stemmen met OR-en uit andere landen en (als die er is) met de Europese OR. Hiermee kan worden voorkomen dat de informatie die vanuit het hoofdkantoor wordt gedeeld in diverse landen niet gelijk is, waardoor het risico bestaat dat zij tegen elkaar kunnen worden uitgespeeld.

Hieronder nog een aantal nuttige tips.

Tip 1: overweeg het afsluiten van een ondernemingsovereenkomst met de bestuurder (art 32) om aanvullende en maatwerkafspraken te maken over grensoverschrijdende besluitvorming.

Tip 2: bouw relatie met zowel het bestuur als de raad van commissarissen /supervisory board in buitenland: informele gesprekken, aansluiten artikel 24 overleg en geef updates over hoe het in NL gaat.  

Tip 3: maak gebruik van het aanbevelingsrecht bij de benoeming van nieuwe RvC-leden en creëer op voorhand een profielschets van een, in de ogen van de OR, geschikte kandidaat. Dit recht strekt zich tot 1/3 van de gehele RvC.

Tip 4: leg uit wat de meerwaarde is van OR aan buitenlandse organisatie en geef duidelijk het verschil met vakbonden aan.

Tip 5: kom als OR ook zelf met alternatieven voor voorstellen vanuit het buitenland.

Tip 6: maak in geval van onenigheid tussen OR en hoofdkantoor een commissie van Bestuurder, HR en de OR.

Tip 7: huur zelf deskundigen in en test je aannames.

Auteur: Michel Brender à Brandis
Trainer & Adviseur